كاسبان كرونا و افزايش قيمت ماسك

 با تایید رسمی مسئولان وزارت بهداشت، سرانجام مشخص شد که ویروس کرونا به ایران هم رسیده است. ویروسی که در همان ابتدا جان دو نفر از شهروندان قمی را گرفت و بلافاصله مراجع رسمی شیوع آن به شهر‌های اطراف را هم تایید کردند. انتشار همین اخبار کافی بود تا داروخانه‌ها به یکباره مورد هجوم تقاضای ماسک، دستکش بهداشتی و ژل شست‌وشو قرار بگیرند. البته از هفته‌های قبل رسانه‌ها و کارشناسان هشدار کمبود ماسک را مطرح کرده بودند، اما بی‌توجهی به این هشدارها، باعث شد تا چهارشنبه شب روی در ورودی اکثر داروخانه‌های شهر کاغذی با عنوان «ماسک موجود نیست» چسبانده شود.

 

به گزارش «آزادي» پرس‌وجو‌های «آرمان ملی» از داروخانه ۱۳ آبان تهران که معمولا کم‌یاب‌ترین دارو‌ها هم در آن پیدا می‌شود، حاکی از خالی‌شدن قفسه‌های این داروخانه از ماسک و دستکش بهداشتی بود. فروشگاه‌های اینترنتی نیز وضعیت بهتری ندارند و این روز‌ها در دسته‌بندی انواع ماسک، واژه «ناموجود» را ثبت کرده‌اند. با این حال هنوز در بعضی از داروخانه‌ها این اقلام یافت می‌شود، اما سه تا شش برابر قیمت. همچنین گروهی از سودجویان و محتکران، این بار نان خود را بر ویروس کرونا زده‌اند و در روز‌های گذشته با راه‌اندازی بازار سیاه ماسک و دستکش، سعی بر تامین سود خود دارند. البته سایت‌های خرید و فروش اینترنتی راه را برای جولان این افراد مسدود کرده‌اند، اما آن‌ها با حضور در گروه‌ها و کانال‌های تلگرامی در فضای مجازی فعالیت خود را پیش می‌برند.

همواره در فصل‌های پاییز و زمستان، همزمان با سردشدن هوای کشور، کاسبی تولیدکنندگان و فروشندگان ماسک رونق می‌گیرد. آلودگی هوای کلانشهر‌ها که دیگر به جز لاینفک این فصل‌ها تبدیل شده به‌همراه افزایش احتمال ابتلا به سرماخوردگی اصلی‌ترین عللی به حساب می‌آیند که چهره‌های مجهز به ماسک را در پاییز و زمستان افزایش می‌دهند؛ اما در روز‌های اخیر یک مهمان ناخوانده باعث شده تا این بار ماسک حکم طلا بگیرد. متاسفانه در اقتصاد ایران همواره عده‌ای در کمین نشسته‌اند تا از هر اتفاقی به نفع خود بهره ببرند. این افراد یک روز کاسب تحریم می‌شوند، روز دیگر از سیل و زلزله برای خود کره می‌گیرند.

 

آن‌ها همواره درصدد بروز اتفاقات ناخوشایند هستند تا برای خود نانی دست و پا کنند. این بار نیز نوبت به کرونا رسیده است که تنور محتکران و سودجویان را به چرخش درآورد. فقط کافی است نگاهی مقایسه‌ای به این موضوع داشته باشیم. قیمت ماسک‌های ساده پیش از این در داروخانه‌های کشور بنا به منطقه جغرافیایی بین ۳۰۰۰ تا ۵۰۰۰ تومان در بسته‌های یک تا سه عددی به فروش می‌رسید، اما روز گذشته که البته فقط داروخانه‌های شبانه‌روزی فعال بودند، این ماسک‌ها را بین ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار تومان عرضه می‌کردند. البته به نظر می‌رسد در این زمینه شرکت‌های تولیدکننده و پخش و دلالان بیش از داروخانه‌ها سود می‌برند، زیرا بیشتر متصدیان اعلام می‌کردند که خود نیز با چند برابر قیمت موفق به تهیه ماسک شده‌اند. ماسک‌های فیلتردار نیز در روز‌های اخیر ارقام عجیب و غریبی را تجربه کرده‌اند و حتی تا ۳۰ هزار تومان قیمت خورده‌اند. این در حالی است که اگر یک ماه پیش به داروخانه‌ها مراجعه می‌کردیم همین ماسک‌ها ۲۵۰۰ تومان قیمت داشتند. چنان‌که بسیاری از داروخانه‌ها برچسب اتمام ماسک و دستکش را بر سردر مغازه خود نصب کرده‌اند، برخی از اصناف که هیچ ارتباطی با فروش ماسک ندارند، به این عرصه روی آورده‌اند.

 

متاسفانه نگاهی به گروه‌های تلگرامی حاکی از آن است که عده‌ای با ایجاد فضایی ناامن درصدد فروش این اقلام با قیمتی بیش از ۱۰۰ هزار تومان هستند. نگاهی به وضعیت سایت‌های خرید و فروش اینترنتی در روز‌های چهارشنبه و پنج‌شنبه حاکی از افزایش فروش ماسک در این سایت‌ها بود که عده‌ای بدون درج قیمت، نرخ‌گذاری را منوط به زمان خرید کرده بودند که البته سایت‌های مذکور بلافاصله اقدام به حذف این آگهی‌ها کردند. در حالی که مسئولان می‌گویند روزانه بیش از یک میلیون و ۵۰۰ هزار ماسک در کشور تولید می‌شود، اما صاحبان داروخانه‌ها اذعان دارند که عمده‌فروش‌ها فعلا از توزیع ماسک امتناع می‌ورزند و یا با قیمت‌هایی بسیار بالا قصد توزیع و پخش دارند. البته سودجویی محتکران محدود به ماسک نمی‌شود؛ ژل‌های شست‌وشوی دست که پیش‌تر به قیمت ۸۰۰۰ تا ۱۰ هزار تومان فروخته می‌شد حالا در صورت موجودبودن به ۱۵ هزار تا ۲۰ هزار تومان رسیده است. دستکش بهداشتی و دستمال مرطوب کالا‌های دیگری هستند که داروخانه‌ها از افزایش قیمت آن خبر می‌دهند.

 

البته در این زمینه هم مردم هم وظیفه دارند که در رکاب سودجویان پا نزنند. در همین زمینه سارا مداد، مدیر ارشد برنامه سراسری پاتوژن‌های خاص دپارتمان بهداشت شهر نیویورک، و استیون موریس، استاد اپیدمیولوژی دانشگاه کلمبیا، در ویدئویی که در فضای مجازی منتشر شده، تاکید کرده‌اند که پوشیدن ماسک لزوما از ابتلا به کرونا جلوگیری نمی‌کند. این متخصصان گفته‌اند که شستن مرتب دست و اجتناب از حضور در اماکن عمومی خطر ابتلا به کرونا را به حداقل می‌رساند. از این رو، تبلیغات گسترده برای استفاده از ماسک نیز می‌تواند صرفا تبلیغی برای پولدارشدن تولیدکنندگان و توزیع‌کنندگان این محصول باشد.

برخورد‌های پلیسی قیمت ماسک را کاهش می‌دهد؟

برخورد با گران‌فروشان و محتکران محصولات بهداشتی و درمانی خواسته‌ای است که این روز‌ها مردم مطرح می‌کنند. در همین زمینه دادگستری کل استان اردبیل پس از ارسال گزارش‌های مردمی در زمینه تخلف یک داروخانه، با تایید بازرسان ذی‌ربط، دستور پلمب این داروخانه را با تشکیل پرونده قضائی صادر کرد. معاون اجرایی امور شعب تعزیرات حکومتی ایلام نیز به متصدیان داروخانه‌ها و مراکز فروش کالا‌های بهداشتی و پزشکی در ایلام هشدار داد و گفت: با احتکارکنندگان و گران‌فروشان این وسایل برخورد قانونی می‌شود. غلامحسین مهرعلیان، مدیر کل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو، نیز از مردم خواست در صورت مشاهده تخلف در زمینه فروش ماسک، موارد را از طریق سامانه ۱۹۰ اطلاع‌رسانی کنند. با اینکه چنین اقداماتی قابل ستایش است و تا حدی سودجویی را کاهش می‌دهد، اما در این زمینه دو نکته وجود دارد.

 

اولا اینکه باز هم این مردم هستند که باید در صف اول مقابله با فساد بایستند و گویا ناظران فعلا درگیری‌های مهم‌تری نسبت به مدیریت ویروس کرونا دارند. در ثانی برخورد پلیسی و ضربتی بار‌ها در اقتصاد ایران تجربه شده است. از بازار ارز و طلا گرفته تا بازار خودرو و مسکن؛ اما امروز مشاهده می‌کنیم که همچنان دلالان نقشی بی‌بدیل در این بازار‌ها دارند. به‌جای چنین اقداماتی که شاید به‌صورت مقطعی پاسخگو باشد، یک راهکار وجود دارد و آن هم اصلاح ساختار‌های اقتصادی است. مشخص است در یک اقتصاد بیمار، هر اتفاق ناخوشایندی به دستاویزی برای خالی‌کردن جیب مردم تبدیل می‌شود.

 

زمانی که زلزله رخ می‌دهد چادر‌های اسکان نایاب و گران می‌شود؛ در هنگام افزایش نرخ بنزین، قیمت خودرو رکوردشکنی می‌کند و حالا هم شیوع ویروس کرونا و ترس مردم از ابتلا به این بیماری است که فرصتی را برای نجومی‌شدن قیمت ماسک و دیگر اقلام پیشگیری به دست دلالان داده است. گویا اقتصاد ایران هم به ویروسی مبتلاست که مرز نمی‌شناسد. حال برای بهبود این بیماری اقتصادی لازم است که ساختار‌ها اصلاح شوند. تا زمانی که پایه‌های اقتصاد متزلزل باشند، طبیعتا پلمب یک داروخانه و یا حتی اعدام سلاطین بازار‌های مختلف هم دردی را دوا نمی‌کند.