کمبود گسترده دارو به دلیل عمق تحریم ها

پس از خروج آمریکا از برجام توسط پرزیدنت دونالد ترامپ در مه ۲۰۱۸ و شروع تحریم‌های جدید، اثرات مخربی را بر اقتصاد ایران و به خصوص افرادی که درصدد فراهم سازی دارو برای خود و خانواده بودند ایجاد کرد. هر چند که انتظار می‌رفت که دارو از تحریم‌های آمریکا معاف باشد، اما شرکت‌ها و بانک‌های اروپایی به دلیل هراس از تحریم‌های ثانویه آمریکا از مشارکت در معاملات مالی شامل مواد دارویی خودداری می‌کنند. ایران بار‌ها این اقدام را به این دلیل که مردم عادی را هدف قرار می‌دهد به عنوان نقض قوانین بین الملل و حقوق بشر مورد اعتراض قرار داده است.

به گزارش آزادی یک مطالعه موردی اخیر حکایت از آن دارد که تحریم‌ها به صورت منفی بر تولید دارو در داخل ایران تاثیر گذاشته است، زیرا بیشتر مواد اولیه دارو‌های تولیدی در ایران وارداتی هستند. بسیاری از افراد از افزایش قیمت‌های شدید دارو‌ها اعتراض دارند و در کنار آن بسیاری از دارو‌های حیاتی در بازار کمیاب شده اند.

انسیه، یک معلم بازنشسته در اواخر سن ۶۰ سالگی خود که با بیماری دیابت و فشار خون بالا درگیر است به من گفت که پزشک به وی داروی Norvasc که یک مسدود کننده کانال کلسیم فعال برای درمان فشار خون بالاست تجویز کرده است، اما وی نتوانسته در داروخانه‌های متعدد در تهران آن را پیدا کند. حسین استاد، دانشگاه گفته که یک داروی خاص که در چند سال گذشته برای همسر خود می‌خرید اکنون قیمتش ۴ برابر شده است.

یکی از مدیران داروخانه در نارون در نزدیکی حومه شهر تهران، به من گفت: از شروع سال جدید قیمت تمام دارو‌ها از جمله ویتامین و مکمل‌های مواد غذایی دو تا سه برابر افزایش یافته اند. وی افزود: مینوکسیدیل که دارویی برای درمان ریزش مو است از ۶۰۰۰۰ ریال به ۱۸۰۰۰۰ ریال افزایش قیمت داشته است. همچنین سفالکسین به عنوان یک آنتی بیوتیک از ۳۰۰۰۰ ریال به ۶۰۰۰۰ ریال افزایش قیمت داشته است. علاوه بر این بسیاری از دارو‌ها به صورت کامل در ایران ناپدید شده اند که می‌توان به قطره چشم زیلومل و داروی ضد افسردگی کیتالوپرام اشاره کرد.

مدیر داروخانه دیگری در مجیدیه تهران گفت که در تولیدات دارویی داخل ایران هم از ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش قیمت داشته ایم. داروساز این داروخانه به من گفت که داروی لوتیروکسین از ۱۵۰۰۰ ریال به ۷۵۰۰۰ ریال، استامینوفن از ۷۰۰۰ ریال به ۲۰۰۰۰ ریال، رایناتادین از ۸۰۰۰ ریال به ۱۳۰۰۰ ریال افزایش قیمت داشته است. همچنین برخی دیگر از دارو‌ها که به صورت عادی همیشه توسط بیماران خریداری می‌شد اکنون در بازار موجود نیستند که می‌توان به والسارتن، دیمتیکون، متیمازول و فلوکستین اشاره کرد.

مایک پمپئو، وزیر امور خارجه آمریکا این که تحریم‌ها بر دسترسی ایران به دارو و غذا تاثیر می‌گذارد را رد کرده است. وی در توئیت خود در نوامبر ۲۰۱۸ نوشت «حقیقت این است که آمریکا هیچ وقت تحریم غذا و دارو را انجام نمی‌دهد. به دلیل این که معاملات مالی مرتبط با نیاز‌های بشردوستانه است آن‌ها از تحریم‌ها معافند.»، اما دولت ترامپ اکنون در حال تهدید اینستکس است. اینستکس مکانیسمی است که توسط اروپا و ایران طراحی شده تا تجارت بشردوستانه را تسهیل ببخشد. اما به این دلیل که هیچ بانک اروپایی ریسک تحریم‌های آمریکا و از دست دادن بازار این کشور را قبول نمی‌کند از فعال سازی این مکانیسم خودداری کرده اند. در ۳۱ مه، مایک پومپئو ادعا کرد که آمریکا با اینستکس اگر هدفش تسهیل کمک‌های غذایی و دارویی باشد هیچ مشکلی ندارد. وی در ۲ ژوئن در دیدار با ایگنازیو کاسیس، وزیر امور خارجه سوئیس گفت که دولت ترامپ به سوئیس برای نقل و انتقالات بانکی به تهران به منظور ارائه کالا‌های بشردوستانه اجازه می‌دهد.

مقامات ایران به شدت از دورویی آمریکا انتقاد می‌کنند. علی مرندی، رئیس آکادمی علوم پزشکی ایران گفت که آمریکا زندگی بسیاری از بیماران ایران را با تحمیل تحریم‌های ناعادلانه غذا و دارو علیه ایران به خطر انداخته است. وی همچنین از سازمان ملل متحد اقدام علیه دولت ترامپ به دلیل «نقض مستمر حقوق بشر» را خواستار شد. دکتر محمد حسین بنی اسد، مدیر عامل بیمارستان هتل گاندی در مصاحبه با سی ان ان در ماه فوریه گفت: «تحریم‌ها نخستین مشکل در کشور و سیستم ماست. ما نمی‌توانیم پولی را انتقال دهیم و ابزار مورد نیاز جراجی را فراهم کنیم. این برای بیماران خیلی مشکل است و شاید منجر به مرگ بسیاری از بیماران شود.»

بنابراین بسیاری از مردم ایران از طریق توسل به بازار سیاه یا درخواست از دوستان خود در خارج از کشور برای تامین دارو‌ها درصدد سازگاری با این وضعیت وحشتناک هستند. این یک منبع دائمی اضطراب است.