احمد شیرزاد: بد نیست برای تصمیم گیری در مورد FATF رفراندوم را امتحان کنیم

ایران و به طور خاص مجمع تشخیص مصلحت نظام چهار ماه دیگر فرصت دارد تا تکلیف لوایح چهارگانه و پیوستن ایران به گروه اقدام ویژه مالی را مشخص کند. به نظر نمی‌رسد که این مهلت بار دیگر تمدید شود و اتمام دوران تعلیق ایران از لیست سیاه FATF پیامدهای بدی به همراه خواهد داشت. این به معنی مختل شدن تعاملات مالی و بانکی ایران با دنیا است و قطعا تبعات سنگینی برای اقتصاد کشور دارد. از همین رو است که مقامات مسئول از جمله محمد جواد ظریف این روزها مدام هشدار می‌دهند که تصمیم‌گیرندگان در مورد FATF باید متوجه این مسائل باشند. فعالان سیاسی نیز بر همین نکته اشاره می‌کنند و امیدوارند که اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام بتواند در مدت زمان باقی مانده همه سبک و سنگین‌های لازم را انجام داده و نهایتا به نتیجه برسند. احمد شیرزاد فعال سیاسی اصلاح طلب و نماینده پیشین مجلس از جمله این افراد است و امید دارد که آقایان این زمان را از دست ندهند. آنچه در ادامه می‌آید مشروح گفت و گوی او با «آزادی» است.

*به نظر شما طولانی شدن روند تصویب لوایح چهارگانه در مجمع تشخیص مصلحت نظام نشانه خوبی است یا خیر؟

من طولانی شدن این روند تا اینجای کار مشکلی ندارم. به هر حال این لوایح به شدت چالشی بودند و موافقان و مخالفان جدی داشتند. به خاطر همین نمی‌توان انتظار داشت که یه مرتبه و یک تصمیم از بالا به پایین تصویب شود و به چالش ها پایان دهد. علاوه بر این انتظار می‌رود که این لوایح در روند تصویب و فرایند بررسی در نهادهای قانون‌گذار یعنی مجلس شورای اسلامی و مجمع تشخیص مصلحت نظام پخته تر شود.

توجه داشته باشید که ما درست نمی‌دانیم که طرف‌های ما قرار است با این قضیه چه کار کنند. به همین دلیل قدری کج دار و مریز با این مساله بازی شده و کار با یک مدیریت زمانی تا اینجا پیش آمده است. اما من تصور می‌کنم که کشور ما باید ظرف چهار ماه آینده که فرصت خوبی هم هست به یک نتیجه برسد و کش دادن موضوع بیش از آن هم طرف‌های خارجی ما را دچار سردرگمی می کند و هم در بلاتکلیفی فعلان اقتصادی کشور را بیشتر می‌کند. گمان می کنم که مسئولین کشور این مساله را خوب می‌دانند و ظرف چهار ماه آینده در این خصوص تصمیم‌گیری می‌کنند.

*این این تصمیم عدم تصویب FATF باشد ، چه تبعاتی خواهد داشت؟

امیدوارم که این تصمیم کاملا آگاهانه گرفته شود. قطعا عدم تصویب این لوایح پیامدها و خسارت‌هایی دارد اما تصمیم‌گیرندگان باید قادر به معرفی مزیت‌های عدم تصویب آن نیز باشند. حداقل باید بتوانند راه‌حل های موازی ارائه کنند و بگویند که با وجود قرار گرفتن در لیست سیاه FATF چطور می‌توان باز هم به داد و ستد و تبادل کالا با کشورهای دیگر ادامه داد. به همین دلیل فکر می‌کنم که عدم تصویب این لوایح تصمیم راحتی نیست. هرچند که تصویب آن نیز تصمیم ساده‌ای نیست. در مجموع مجمع تشخیص مصلحت اگر به این نتیجه برسد که این لایحه نباید تصویب شود حتما باید بتواند مجموعه ای از راه حل های جایگزین را پیشنهاد کند.

*بسیار تاکید می شود که مجمع در صورت عدم تصویب FATF باید مسئولیت این تصمیم را بپذیرد. به نظر شما ذهن جامعه قادر به این شکل از تفکیک است؟ یعنی فردای عدم تصویب که با بحران تعامل مالی با دنیا مواجه می‌شویم و وضعیت سخت تر می‌شود مردم مشخصا اعضا مجمع تشخیص را مقصر می‌دانند یا همه چیز را از چشم دولت می‌بینند؟

قطعا نه. اما اینطور هم نیست که همه صرفا دولت آقای روحانی را مقصر بدانند. مساله این است که مردم کوچه و بازار خیلی تفاوتی میان بخش های مختلف حاکمیت قائل نمی‌شوند و همه این ها را از یک منشاء می دانند. شاید مردم به سرعت نتیجه عدم تصویب FATF را در زندگی خود مشاهده نکنند اما فعالان اقتصادی به خصوص بازار بورس، ارز و ... به شدت تحت تاثیر قرار می‌گیرند و من پیش‌بینی می‌کنم که به یک ناپایداری شدید دامن زده می‌شود.

*پیش‌بینی شما از تصمیم مجمع تشخیص مصلحت نظام چیست؟

من خوشبین هستم. فکر می‌کنم باید در این زمان باقی‌مانده مباحث را به خوبی و با شفافیت برای جامعه مطرح کرد. مثلا در یک مقطعی مخالفان FATF همه را از این می‌ترساندند که بعد از تصویب نمی‌توانیم به متحدان خود در منطقه کمک کنیم. مدتی است که این بحث را رها کرده و می‌گویند که اگر FATF تصویب شود دیگر نمی‌توانیم تحریم‌ها را دور بزنیم. واقعا لازم است که جواب‌ها مقتضی به این مباحث داده شود. اگر حرفشان صحت دارد نیز باید راه‌حل های خنثی کننده عواقب سوء این ماجرا باید ارائه شود. به نظر من این امر از عهده نهادهای تصمیم گیرنده بر می‌آید و می توانند ظرف یکی ، دو ماه دیگر شفاف سازی کرده و به سوی تصویب آنچه خیر و مصلحت است، پیش رویم.

*صحبت‌ها و پیشنهاداتی طرح شده مبنی براینکه این تصمیم گیری از طریق همه پرسی انجام شود. به نظر شما این گمانه چقدر محتمل است ؟ آیا این روش در این مورد خاص نتیجه خوبی خواهد داشت؟

در شرایط فعلی و با میزان آگاهی که جامعه در این باره دارد استفاده از همه‌پرسی برای تعیین تکلیف این لوایح چندان مثبت نیست. این موضوع جدای از برجام است. وقتی برجام طرح شد جامعه با توجه به هفت، هشت سال فشار ناشی از تحریم و باز ماندن پرونده هسته‌ای به یک شهود رسیده بود اما در این خصوص چشم اندازهای روشنی وجود ندارد. به نظر من اگر صدا و سیما مباحثه‌های بی‌طرفانه ای را برگزار کند و از پخش برنامه‌های یک سویه اجتناب کند می‌توان امید داشت که مردم با آگاهی کامل در این باره تصمیم گیری می‌کنند و معنای رای آری یا خیر خود را می‌دانند. در شرایط فعلی اما استفاده از این شیوه جامعه را با سردرگمی مواجه می‌کند و ممکن است که مردم به تبعیت از این و آن رای دهند. البته که در نهایت استفاده از این شیوه بهتر از بلاتکلیف ماندن و بی ‌تصمیمی است.

*فکر می‌کنید به کدام گمانه بیشتر می‌توان امید داشت؟ اینکه مجمع تشخیص مصلحت نظام رای به تصویب لوایح بدهد یا اینکه طی یک همه‌پرسی در این خصوص تصمیم‌گیری شود؟

جناح راست اساسا نسبت به رفراندوم حساسیت دارد و از شنیدن نام آن کهیر می‌زند. فرقی هم نمی‌کند که راجع به چه موضوعی باشد و برگزاری رفراندوم در هر موردی را یک پیشنهاد براندازانه تلقی می‌کنند. به همین خاطر فکر می‌کنم که بعید است کار به رفراندوم بکشد. اما بد نیست که یک بار این کار انجام شود و ببینیم که نه آسمان به زمین می‌آید و نه ارکان نظام به لرزه می‌افتد.