تابناک: درگیری ها و منازعات چند بعدی در سوریه همچنان ادامه دارد و به نظر می رسد روز به روز به جای امید برای ایجاد ثبات در این کشور، باید شاهد پیچیده تر شدن تحولات جنگی در آنجا باشیم؛ چراکه گروه های متعددی در سوریه در حال نبرد با یکدیگر هستند و همکاری ها و تعاملات در میان گروه های مختلف بسیار شکننده است.
در همین راستا، کردها و دولت سویه که در این اواخر همکاری های متقابلی با یکدیگر برای رهایی از تهدیدات مشترک داشتند، طی چند روز گذشته برخوردهای نگران کننده ای با یکدیگر داشتند. مرکز ثقل این درگیری ها شهر مرزی «قامشلی» بوده است.
قامشلی در نزدیکی مرز سوریه با ترکیه و عراق قرار دارد؛ این شهر در سال ۱۹۲۶ با تأسیس ایستگاه قطار شکل گرفت و به تدریج با مهاجرت کردها، ارامنه و آشوریان گسترش یافت.
درگیری در قامشلی، اول اردیبهشت، در پی واکنش ارتش سوریه به حملات کردها علیه نیروهای امنیتی دولت و سیطره بر زندان مرکزی شهر که با گلوله باران خمپاره‌ای و شلیک با تانک از سوی نیروهای کرد همراه بود، آغاز شد.
شهر قامشلی و استان حسکه به طور مشترک توسط دولت سوریه و کردها اداره می‌شود به طوری که نیروهای وابسته به دمشق کنترل بخشی از مناطق مرزی این شهر با ترکیه، فرودگاه غیرنظامی آن، زندان مرکزی و ساختمان‌های دولتی را در دست دارند و مابقی شهر در کنترل نیروهای کرد است.
یک ماه پیش درگیری‌های محدودی در شهر قامشلی میان دوطرف رخ داد و از اواسط هفته گذشته با توقیف و مصادره یک خودروی زرهی وابسته به حزب اتحاد دموکرات کردها توسط نیروهای دفاع ملی وابسته به دولت دمشق، درگیری‌ها میان دو طرف بار دیگر بالا گرفت.
پس از سه روز درگیری‌های بسیار شدید میان نیروهای دولت سوریه و کردها و کشته و زخمی شدن ده‌ها تن، دولت دمشق با نیروهای کرد در قامشلی، توافقنامه آتش بسی را به امضا رساندند که به نظر می رسد این توافق شکننده خواهد بود و باید شاهد شروع فاز جدیدی از درگیری ها میان ارتش سوریه و نیروهای مدافع خلق کرد باشیم.
سلیمان یوسف، یکی از فعالان شهر القامشلی از تجمع‌هایی که منجر به ایجاد اختلاف میان دو طرف شد، سخن گفت و اظهار داشت: «از زمانی که کردها دولت خودگردان تشکیل داده‌اند و پس از آن اعلام تشکیل دولتی فدرال کردند، حساسیت‌ها از سوی دیگر گروه‌ها و به خصوص اعراب و سریانی‌ها آغاز شده است. همچنین اصرار حزب دموکرات کرد بر اعمال قدرت و اقدامات نیروهای امنیتی کردها و از سوی دیگر شیوه دولت دمشق در کنترل بحران سوریه، همگی منجر به وخامت اوضاع و آغاز عملیات آدم ربایی از سوی همه طرف‌ها در یک ماه گذشته شد».
بدون شک نتیجه درگیری ها میان دولت سوریه ونیروهای کرد می تواند پیامدهای زیادی برای طرفین و به ویژه کردها به همراه داشته باشد. اینکه چرا درگیری میان کردها و نیروهای ارتش سوریه اکنون رخ داده است می تواند به درک هر چه بیشتر تحولات سیاسی-میدانی سوریه کمک کند.
باید گفت نتیجه این درگیری‌ها می‌تواند بر آینده نظام سیاسی سوریه تأثیر داشته باشد. به ویژه اینکه کُردها اعلام کرده‌اند که قصد دارند در شمال سوریه از جمله استان حسکه حکومت فدرالی تشکیل دهند. این مسئله نیز سبب شد که ارتش سوریه تجهیزات خود را به این استان منتقل، اوضاع را آرام و نهادهای دولتی را حفظ کند.
«ماهر الخطیب» یکی از تحلیلگران مسائل خاورمیانه، در یادداشتی در وبگاه خبری «النشره» لبنان به اهمیت نبردهای استان حکسه پرداخت و با بیان مطلب فوق نوشت: از چند ماه گذشته توافق نیمه رسمی میان دولت و کُردها شکل گرفت که بر اساس آن این استان اداره می‌شد. ولی ظاهرا دیگر ممکن نیست وضعیت مانند گذشته ادامه داشته باشد؛ چرا که حمایت از طرح فدرالی، مستلزم از بین بردن هر گونه نشانه‌ای از حضور دولت مرکزی از جمله نهادهای امنیتی در این استان است. این مسئله نیز سبب شد که بار دیگر به شکل بی‌سابقه‌ای اختلافات گذشته سربرآورد.
بنابراین به نظر می رسد کردها قصد دارند در راستای تحقق هدف اعلام شده خود یعنی فدرالی کردن منطقه کردستان سوریه، آرام آرام نیروهای امنیتی سوریه را از این منطقه بیرون برانند و کنترل مناطق کردنشین و به ویژه استان حسکه را به دست خود بگیرند.
حسکه اهمیت بسیاری برای دولت سوریه دارد؛ البته اهمیت این استان به بعد جغرافیایی آن محدود نیست بلکه بیشتر به خاطر نقش آن در حمایت از اقتصاد ملی است؛ چرا که حسکه در زمینه تولید ناخالص ملی در جایگاه چهارم قرار دارد. از این روی دولت سوریه اصرار داشته و دارد که این استان به دست گروه‌های تروریستی نیفتد. این اهمیت همچنان وجود دارد و نیروهای کرد نمی‌توانند براحتی نیروهای دولتی را از قامشلی بیرون برانند.
در همین حال، به گفته این منابع، 4 هزار نیروی گارد ریاست جمهوری به قامشلی و حسکه اعزام شدند تا اگر نیروهای کُرد قصد داشته باشند جنگ عیله تروریسم را به سناریوی تجزیه‌طلبانه تبدیل کنند از تمامیت ارضی سوریه دفاع شود.
به نظر می رسد نیروهای کرد قصد دارند تا با استفاده از شرایط موجود از وضعیت سوء استفاده کنند و پایه های حکومت فدرالی اعلام شده خود در شمال سوریه را مستحکم کنند. کردها با وارد شدن به درگیری با ارتش سوریه می خواهند به دولت سوریه نشان دهند که آن ها به رغم همکاری های متقابلی که با ارتش سوریه در حلب و مناطق دیگر دارند اما نسبت به فدرالی کردن مناطق کردنشین نیز مصمم هستند و حاضر هستند در هر وضعیتی با ارتش سوریه برای رسیدن به خواسته های خود بجنگند.
در سطح میدانی اگرچه تقابل کردها با دولت سوریه می تواند وضعیت جنگ در سوریه را دشوارتر کند و اگرچه ممکن است به دلیل مبارزه ارتش سوریه در چندین جبهه، کردها در وضعیت بهتری قرار گیرند؛ اما تلاش کردها برای سوء استفاده از شرایط موجود برای اعلام خودمختاری خود مسئله ای نیست که به راحتی مورد حمایت قدرت های منطقه ای حتی فرامنطقه ای باشد؛ چراکه بیشتر بازیگران منطقه ای و بین المللی بر لزوم حفظ تمامیت ارضی سوریه تاکید داشته اند و با هرگونه طرحی برای فدرالی شدن و یا تجزیه این کشور به مخالفت برخاسته اند.