مميزي جديد در راه سينماي ايران !

رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی که راهی اکران عمومی می‌شوند، موضوع جدیدی نیست.

به گزارش «آزادی» اما این که این طرح به شکل قانونی و با تصویب نامه‌ای برای همه فیلم‌ها لازم‌الاجرا شود، موضوع دیگری است که بسیاری از سینماگران در هفته‌های اخیر واکنش‌های متفاوتی درباره آن نشان داده‌اند. به گفته حسین انتظامی، رئیس سازمان سینمایی، هیئت ۳۰‌نفره‌ای که برای تعیین درجه سنی فیلم‌ها معرفی شده‌اند، با توجه به تعداد فیلم‌ها جلساتی را برگزار می‌کنند و طبق پیش‌بینی، این جلسات به صورت هفتگی برگزار خواهد شد.

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره این طرح گفت: «برای این جلسات در آیین‌نامه داخلی حد نصاب در نظر گرفته می‌شود تا حضور‌نیافتن احتمالی بعضی از اعضا، آن را تحت تأثیر قرار ندهد. در نظام‌نامه اکران برای فیلم‌هایی که محدودیت سنی برای آن در نظر گرفته می‌شود، محدودیت‌هایی ایجاد خواهد شد؛ اما اجرای آن به صورت مشارکتی است؛ چراکه فرهنگ‌سازی لازم نیز باید روی بحث رده‌بندی سنی انجام گیرد».

انتظامی با اشاره به چگونگی اطلاع‌رسانی رده‌بندی فیلم‌ها گفت: «بحث رده‌بندی منحصر به درج لوگو روی فیلم نیست و عبارات هشدار‌دهنده روی اقلام تبلیغاتی، سامانه‌های فروش، سر‌درِ سینما‌ها و... نیز درج می‌شود. در بخشی از آیین‌نامه ذکر شده که مسئولیت اجرای امر رده‌بندی با سینمادار نیست و خود والدین و بزرگسالان باید به این مسائل توجه کنند؛ از‌این‌رو لازم است که به سمت فرهنگ‌سازی پیش برویم؛ اما در بخش دیگری از آیین‌نامه نیز آمده که محدودیت اکران در نظام‌نامه اکران پیش‌بینی خواهد شد.

بسیاری از سینماگران در چند هفته اخیر نگرانی‌شان را از چگونگی اجرائی‌شدن شیوه رده‌بندی سنی فیلم‌ها که می‌تواند به‌مثابه ممیزی دیگر روی فیلم‌ها شود، اعلام کرده‌اند. انتظامی درباره این موضوع گفت: «اسم این کار را نمی‌توان ممیزی گذاشت؛ چون کاملا جنبه تعاملی دارد. نوع این نظام نظارتی جدید است و یک‌طرفه نخواهد بود. همان‌طور که در آیین‌نامه تصریح شده، پلان‌هایی از فیلم که از سوی این هیئت دارای درجه‌بندی تشخیص داده می‌شوند، به تهیه‌کننده اعلام می‌شود و انتخاب با تهیه‌کننده خواهد بود که بخواهد فیلم او با درجه‌بندی پخش شود یا خیر».

اما واکنش سینماگران به درجه‌بندی سنی فیلم‌ها نکته درخور‌توجه تصمیم جدید وزارت ارشاد است. منوچهر محمدی در گفت‌و‌گویی با ایسنا از نگرانی‌اش برای ممیزی دیگری در اکران فیلم‌ها صحبت کرد و گفت: «رده‌بندی سنی از بُعد تربیتی، اجتماعی و مسائل فرهنگی که مختص جامعه ایرانی ما است، به‌شدت امر ضروری و لازم است. البته در همه دنیا با معیار‌ها و ملاک‌های خودشان این رده‌بندی انجام می‌شود و در کشور ما هم باید با ملاک‌های خودمان صورت گیرد. نکته‌ای که بسیار حائز اهمیت است، این است که به‌هیچ‌وجه رده‌بندی سنی نباید به ممیزی دوم تبدیل شود و گروهی که قرار است رده‌بندی سنی را انجام دهند، باید تخصص علمی و دانشگاهی داشته باشد».
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش درباره گروهی که دست به چنین انتخابی می‌زنند، نیز گفت: «گروهی که قرار است رده‌بندی سنی را انجام دهند، نباید محدود به چند نفر باشند. باید متکثر باشند و در حوزه مسائل اجتماعی، فرهنگی و تربیتی تخصص داشته باشند و در بین آن‌ها جامعه‌شناس، روان‌شناس کودک و نوجوان نیز حضور داشته باشد و کسی که تخصص در امور خانوادگی و تربیتی داشته باشد، حضورش بسیار ضروری است؛ یعنی تخصص‌هایی غیر‌سینمایی هم در بین آن‌ها وجود داشته باشد. البته من معتقدم شورای پروانه نمایش باید بازآموزی شود و آیین‌نامه پروانه نمایش مورد بازبینی قرار گیرد تا اگر مشخص شد که گروه سنی ۱۶ به پایین فیلمی را نبیند، به‌نوعی فیلم را دچار ممیزی سنی کردیم و دیگر شورای پروانه نمایش دست به ممیزی نزند».

نرگس آبیار هم معتقد است که تا به امروز فرهنگ‌سازی درستی درباره ممنوعیت دیدن برخی فیلم‌ها برای رده سنی خاصی صورت نگرفته است. او در بخشی از صحبت‌هایش درباره تصمیم رده‌بندی سنی فیلم‌ها به ایسنا گفت: «رده‌بندی سنی که امر بسیار مهمی است، اتفاق نیفتاده است و با وجود اینکه برای برخی فیلم‌ها اعلام می‌شود که محدودیت سنی دارند، برخی از خانواده‌ها به این موضوع توجه نمی‌کنند و با فرزندان‌شان برای دیدن این نوع فیلم‌ها می‌روند که این موضوع به کودکان خود آن‌ها آسیب می‌زند. خوب است علاوه بر یک آیین‌نامه مشخص، فرهنگ‌سازی مناسب برای خانواده‌ها برای رعایت رده‌بندی سنی نیز وجود داشته باشد؛ البته در‌این‌میان سینما‌دار‌ها هم نقش مهمی برای مانع‌شدن از حضور کودکان برای فیلم‌هایی که محدودیت سنی دارند، باید داشته باشند».

داریوش مهرجویی نیز اجرائی‌شدن این طرح را اتفاق خوبی در سینما توصیف کرد و توجه سازمان سینمایی را به چگونگی اجرائی‌شدن طرح جلب کرد و گفت: «این طرح می‌تواند اثرات خوبی به دنبال داشته باشد و جلوی بسیاری از آسیب‌هایی را که ممکن است به واسطه دیدن برخی فیلم‌ها به کودکان وارد شود، بگیرد؛ البته درباره این موضوع خانواده‌ها نیز نقش بسزایی خواهند داشت. رئیس سازمان سینمایی برای اجرای این طرح هیئتی متشکل از افرادی در حوزه سینما، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و کودک تشکیل داده است؛ اما باید توجه داشت که در این گروه باید افراد متخصصی حضور داشته باشند و نظرات کارشناسانه و علمی بدهند تا بتوانند نظر تهیه‌کننده و صاحب فیلم را جلب کنند و کارشان با اعمال زور همراه نباشد».

طرح رده‌بندی سنی فیلم‌های سینمایی سال‌ها است که در بسیاری از کشور‌ها اجرائی شده است و فرهنگ سینما‌رفتن و ممنوعیت دیدن برخی فیلم‌ها برای گروه‌های سنی خاص روال منطقی و روشنی دارد؛ موضوعی که متأسفانه در کشور ما امری ضروری به نظر نمی‌رسد و در رفت‌و‌آمد‌های هر روز به سینما پایبند‌نبودن برخی خانواده‌ها به موضوع درجه‌بندی سنی دیده می‌شود. قطعا توجه به این موضوع و درنهایت اجرائی‌شدن آن اتفاق مثبتی در سینمای ایران خواهد بود؛ اما به نظر می‌رسد با در‌نظر‌نگرفتن زیر‌ساخت‌های لازم برای اجرائی‌کردن این طرح نمی‌توان نتیجه روشن و مقبولی برای آن متصور بود. سینمای ایران فاقد تولید فیلم‌های لازم و مناسبی برای کودکان و نوجوانان است و سهم سینمای کودک در تولیدات یک سالش آن‌قدر چشم‌پرکن نیست که امیدوار بود در هر فصل دست‌کم یک فیلم مناسب کودکان بتواند آن‌ها را سرگرم کند. از سوی دیگر وجود شورای پروانه ساخت و نمایش و ممیزی‌های رایج بر سر اکران فیلم‌های سینمایی آن‌قدر پررنگ است که به نظر می‌رسد تمام ملاحظات برای اکران فیلم‌ها لحاظ می‌شود. تا اجرائی‌شدن کامل این طرح زمان باقی است و می‌توان امیدوار بود که ایده‌پردازان و مجریان این طرح به همه مسائل پیرامون آن توجه کافی داشته باشند. با‌این‌حال نکته درخور‌توجه در طرح این موضوع فرهنگ‌سازی و آماده‌سازی زمینه‌های لازم برای رسیدن به هدف است.