زمزمه‌های توافق قریب‌الوقوع میان دولت آمریکا و طالبان

دور هشتم مذاکرات میان نمایندگان آمریکا و گروه طالبان که چهار روز پیش در قطر آغاز شد، به شدت مورد توجه ناظران مسائل جنوب آسیا قرار گرفته است. در حالی که خشونت‌ها و اقدامات تروریستی در افغانستان همچنان از میان مردم بیگناه قربانی می‌گیرد، نماینده ویژه آمریکا در امور افغانستان از «پیشرفت‌های عالی» در مذاکرات با طالبان خبر داده است.

به گزارش «آزادی»، زلمی خلیل‌زاد نماینده ویژه آمریکا برای صلح افغانستان، صبح امروز در یک پیام توئیتری اعلام کرد که در گفت‌وگو با طالبان در قطر، «پیشرفت‌های عالی» حاصل شده است. به گفته وی توافق آمریکا با طالبان در نتیجه گفت‌وگوهای دوحه، زمینه خروج مشروط آمریکا از افغانستان را فراهم خواهد ساخت. خلیل‌زاد همچنین اعلام کرده از دوحه به هند می‌رود تا با مقامات هندی در مورد ایجاد اجماع بین‌المللی برای روند صلح افغانستان گفت‌وگو کند.

وی همچنین اشاره کرده که تیم گفت‌وگو کننده آمریکا همچنان در دوحه است و گفت‌وگو روی مسائل فنی را با تیم گفت‌وگوکننده طالبان ادامه خواهد داد تا روی چهار بخش توافق‌نامه، یعنی خروج نیروها، آتش‌بس، تضمین‌های ضد هراس‌افکنی طالبان و گفت‌وگوهای میان افغان‌ها، توافق بدست آید.

مذاکرات جاری که هشتمین دور گفت‌وگوها میان آمریکا و طالبان به شمار می‌رود، از روز یکشنبه در پایتخت قطر آغاز شده است. همزمان با آغاز مذاکرات، یک منبع وابسته به طالبان به خبرگزاری فرانسه گفته بود تلاش‌هایی در جریان است تا امکان ملاقات و گفت‌وگوی مستقیم میان خلیل‌زاد و ملا برادر، رهبر شاخه سیاسی طالبان فراهم شود.

شبکه خبری «الجزیره» در گزارشی از دور جاری مذاکرات می‌نویسد ایالات متحده که با انجام عملیات نظامی در افغانستان در سال 2001، زمینه فروپاشی حکومت طالبان را فراهم کرد، اکنون صرفاً به دنبال دریافت تضمین‌هایی از این گروه است که افغانستان به مأمنی برای تروریست‌ها تبدیل نشود. در مقابل، طالبان به دنبال اطمینان یافتن از خروج تمامی نیروهای خارجی تحت رهبری آمریکا از افغانستان است.

سهیل شاهین، سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در دوحه، روز شنبه و پیش از آغاز دور هشتم مذاکرات، در صفحه شخصی خود در تویتر نوشت در صورتی که در نتیجه این مذاکرات، توافقی بین طرفین حاصل شود، این امر زمینه خروج همه نیروهای خارجی از افغانستان را در یک بازه زمانی مشخص فراهم خواهد ساخت و همچنین امکان برگزاری گفت‌وگو میان طالبان و دولت افغانستان را به وجود خواهد آورد.

گفتنی است نمایندگان طالبان اکنون حدود یک سال است که مشغول گفت‌وگو با دیپلمات‌های آمریکایی بوده‌اند؛ اما تاکنون از گفت‌وگوی مستقیم با دولت افغانستان خودداری کرده و این دولت را یک «رژیم دست‌نشانده» غرب می‌خوانند. بر همین اساس، این گروه مخالفت خود را با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری جدید افغانستان پیش از خروج کامل نیروهای خارجی اعلام کرده است. این در حالی است که قرار است انتخابات مذکور در مهر ماه سال جاری برگزار شود و رقابت‌های انتخاباتی از هم‌اکنون آغاز شده است.

در مقابل، واشنگتن دیدگاه متفاوتی را نسبت به موضوع ابراز داشته و اعلام کرده که هدف اصلی در حال حاضر، نه دستیابی به توافقی برای خروج نیروها از افغانستان تا پیش از انتخابات، بلکه دستیابی به «توافق صلح» تا زمان مذکور است؛ توافقی که خود می‌تواند زمینه‌ای را برای خروج نیروهای خارجی در ادامه مسیر فراهم سازد. خلیل‌زاد روز جمعه در همین زمینه اظهار داشت: «حضور ما در افغانستان وابسته به شرایط است و هرگونه خروج نیروها نیز وابسته به شرایط خواهد بود».

گفتنی است همزمان با گفت‌وگوهای طالبان و آمریکا، تلاش‌هایی نیز برای پیشبرد گفت‌وگوهای «بین افغانی» در جریان بوده است. ماه گذشته، طالبان و تعدادی از مقامات ارشد دولت افغانستان گفت‌وگوهایی را در همین زمینه در دوحه انجام داده و وعده تدوین «نقشه راهی برای صلح» در افغانستان را دادند. از سوی دیگر، دولت افغانستان یک تیم ویژه را برای مذاکره با طالبان تشکیل داده که انتظار می‌رود در اواخر ماه اوت مذاکراتی را با طالبان برگزار کند.

روزنامه «واشنگتن پست» روز پنجشنبه گزارش داد که توافق اولیه برای پایان دادن به جنگ در افغانستان، شامل کاهش تعداد نیروهای آمریکایی حاضر در این کشور از 14 هزار به هشت هزار نفر خواهد بود. در مقابل، طالبان ضمن رعایت آتش‌بس، از گروه تروریستی «القاعده» اعلام برائت کرده و گفت‌وگو با دولت کابل را آغاز خواهد کرد.

یک مقام دولت افغانستان هفته گذشته اشاره کرد که اشرف غنی، رئیس‌جمهور این کشور، آماده برگزاری گفت‌وگوهای مستقیم با طالبان است؛ هرچند جزئیات گفت‌وگوها هنوز مشخص نشده است. غنی نیز در این زمینه در صفحه فیسبوک خود نوشت: «ما برای آغاز گفت‌وگو هیچ پیش‌شرطی نداریم؛ اما توافق صلح بدون شرط نخواهد بود». وی افزود: «ما خواستار یک حکومت جمهوری هستیم، نه یک امارت». این بخش از موضع‌گیری غنی، به تلاش طالبان برای احیای «امارت اسلامی» در افغانستان اشاره دارد.

از سوی دیگر، باید اشاره کرد که با وجود در جریان بودن تلاش‌های سیاسی، خشونت‌ها و اقدامات تروریستی در افغانستان اخیراً بار دیگر رو به افزایش بوده؛ به گونه‌ای که بر اساس آمار سازمان ملل، میزان تلفات انسانی در این کشور رکورد زده است. در ماه ژوئیه، در جریان خشونت‌ها در افغانستان بیش از 1500 نفر کشته یا زخمی شده‌اند که این آمار، تاکنون بالاترین میزان در سال 2019 و همچنین از ماه مه 2017 تاکنون بی‌سابقه بوده است.