شبکه کودک: ٢٠١٦٠ دقیقه برنامه/ بی بی سی: ٦٠ دقیقه برنامه کودک/ نگران:مدیر شبکه کودک

غلامرضا هاشمی‌فرد|تحریریه آزادی: محمد سرشار ـ مدیر شبکه کودک تلویزیون (پویا و نهال) در واکنش به برنامه ویژه کودکان که پخش آن از ٣٠ خرداد ٩٨ از شبکه بی بی سی فارسی، آغاز شد ابراز نگرانی کرد. سرشار در این باره گفت:«نگرانی ما از ورود سازمان بی بی سی به حوزه کودک بودجه ای است که دارد. بودجه بی بی سی از وزارت خارجه انگلیس تامین می‌شود و ترسی از هزینه ندارد و می‌تواند هر برنامه ای را که می خواهد به تولید برساند».

پویا، نهال و امید
شبکه کودک که از دو کانال «پویا»، ویژه خردسالان، و کانال «نهال»، ویژه کودکان تشکیل شده، به ترتیب از سالهای 91 و 94 آغاز به کار کردند.

«کانال پویا» یکی از کانال‌های شبکه تلویزیونی کودک و وابسته به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که هر روز، برنامه‌های تلویزیونی خود را برای خردسالان فارسی‌زبان زیر شش سال پخش می‌کند.

این کانال در 28 تیر 1391، پخش رسمی خود را آغاز کرد. در آن سال، کانال پویا مختص پخش برنامه‌های انیمیشن برای هر سه رده سنی خردسال، کودک و نوجوان بود اما از اول مهر 1394، به کانال تخصصی خردسالان تبدیل شد.

«کانال نهال» هر روز، برنامه‌های تلویزیونی خود را برای کودکان فارسی زبان 6 تا 12 سال، پخش می‌کند.این کانال به عنوان کانال تلویزیونی مخصوص کودکان، پخش رسمی خود را از تاریخ 30 فروردین 95آغاز کرد.

علاوه بر این دو کانال، شبکه ی مستقل دیگری به نام «امید» وجود دارد که ویژه نوجوانان است (گروه سنی ۱۲ تا ۱۸ سال) و از سال 95 راه اندازی شد.طبق گفته مدیر این شبکه، قرار است شبکه امید به زودی به صورت ۲۴ ساعته فعالیت داشته باشد.برنامه های این شبکه ها از 8 صبح آغاز و تا 12 شب ادامه دارند.

بنابراین ،به طور کلی دو کانال و یک شبکه برای مخاطبان 6 تا 18 سال،به طور روزانه 48 ساعت و به طورهفتگی 336ساعت ،برنامه پخش می کنند. به عبارت دیگر ،سازمان صداوسیما ،برای خردسالان،کودکان و نوجوانان،در هفته 20160 دقیقه برنامه ویژه ی رده سنی شان پخش می کند.

پخش برنامه کودک از بی بی سی فارسی
بخش فارسی بی بی سی زیرمجموعه ای از سرویس جهانی بی بی سی است که از دی ماه 1387 پخش زنده برنامه های خود را از ساعت 17 تا24 آغاز کرد.

بی بی سی فارسی، اخیرا تصمیم به پخش برنامه هایی ویژه کودکان گرفته است. برنامه «قد و نیم‌قد» که مجموعه‌ای از برنامه‌های دوبله‌شده مخصوص خردسالان و کودکان دبستانی است پنجشنبه‌ها ساعت ۱۰ تا 11صبح از این شبکه پخش می‌شود . به گفته سردبیر برنامه‌های غیرخبری بی‌بی‌سی فارسی، این شبکه تا کنون برنامه‌ای مخصوص خانواده‌های دارای کودکان خردسال نداشته است و هدف از سفارش مجموعه «قد و نیم‌قد» ارائه برنامه‌ای مناسب این بخش جامعه است.

منابع مالی بی بی سی
درباره منابع مالی بی بی سی فارسی اطلاعات زیادی در دست نیست به جز اینکه گفته می شود این شبکه تا 5 سال پیش،با بودجه ۲۳٫۴ میلیون دلاری وزارت امور خارجه و مشترک‌المنافع بریتانیا اداره می‌شد اما از آوریل ۲۰۱۴ تا کنون، هزینه آن از طریق حق اشتراک تلویزیون در بریتانیا، یعنی بخشی از مالیاتی که شهروندان بریتانیا پرداخت می کنند،تأمین می‌شود. این هزینه در حال حاضر برای خانواده های صاحب تلویزیون در بریتانیا سالیانه ۱۴۵٫۵۰پوند، معادل2میلیون و سیصدو هفتادهزار تومان است.

یکی از کاربران فضای مجازی در توییتر با نام مستعار «مجید سوزوکی» در این باره نوشت: «هزینه شبکه های خارج از کشور را چه وزارت خارجه شان بدهد و چه از جیب مردمشان بردارند برای ما فرقی نمیکند،ما که رایگان می بینیم. باید دید رسانه‌های داخلی که از پول بیت المال خرج می کنند چقدر توانستند رضایت مردم را فراهم کنند».

صداوسیما بزرگترین سازمان رسانه ای جهان
طبق بررسی های «آزادی» و همچنین تحقیقی که اخیرا یکی از پژوهشگران جامعه شناسی منتشر کرد، صداوسیما با حدود پنجاه هزار کارمند، از حیث تعداد کارکنان، بزرگ‌ترین سازمان رسانه‌ای جهان است. مقایسه‌ای با سایر سازمان‌های رسانه‌ای مهم جهان، ابعاد این موضوع را روشن‌تر می‌کند. مثلا «اسکای» که تقریبا همه‌ی حوزه‌ها را با چندین زبان پوشش می‌دهد حدود ۳۰ هزار نیرو و «بی‌بی‌سی» که حدود پانصد میلیون مخاطب را در جهان هدف گرفته است 20 هزار و 951 کارمند دارد.

از حیث تعداد شبکه‌ها و ساعات برنامه‌های تولیدی تلویزیونی و رادیویی هم ،صداوسیما به یکی از بزرگ‌ترین سازمان‌های رسانه‌ای جهان تبدیل شده است.

بیش از 120 شبکه رادیویی و تلویزیونی زیر نظر صداوسیماست
20شبکه‌ی تلویزیونی سراسری، ۱۲ شبکه‌ی تلویزیونی برون‌مرزی (مشهورترین‌شان هیسپان، العالم، سحر، پرس‌تی‌وی،کوثر، أی‌فیلم و جام جم)، ۳۳ شبکه‌ی تلویزیونی استانی، ۱۷ شبکه‌ی رادیویی سراسری، ۳۹ شبکه‌ی رادیویی محلی و استانی، برنامه‌هایی به ۳۰ زبان در رادیوهای برون‌مرزی و نهادهایی مثل صبا، سیمافیلم، دانشگاه صداوسیما، انتشارات سروش، روزنامه‌ی جام جم و مرکز پژوهش‌ّهای مجلس همه زیر نظر صداوسیما و نشانگر رشد کمّی حیرت‌انگیز صداوسیما در دو دهه‌ی گذشته است.

به گفته محمدرضاجلایی پور، پژوهشگر جامعه شناسی و دانشجوی دکترای دانشگاه آکسفورد، «با توجه به این مستندات،تعداد مخاطب جهانی و تاثیر و کیفیت برنامه‌های صداوسیما اصلا متناسب با این رشد کمّی و تعداد کارمندان این سازمان بزرگ نیست».

منابع مالی صداوسیما
در بودجه‌ سال ۹۸ نزدیک به دو هزار میلیارد تومان به صداوسیما اختصاص یافته است. سرافراز،رئيس سابق صداوسیما هم اخیرا گفت: «از آگهی‌های بازرگانی صداوسیما می‌توان حدود سه‌هزار میلیارد تومان کسب درآمد کرد که فقط هزار میلیاردش را عملا محقق می‌کرده‌اند». اگر فرض کنیم که این هزار میلیارد بیشتر نشده باشد و مجموعه‌ی سایر درآمدهای صداوسیما هم بیش از هزار میلیارد تومان نباشد،صداوسیما در سال جاری،حداقل چهارهزار میلیارد تومان منابع مالی در اختیار دارد.

صادق زیباکلام: چیزی که صداوسیما کم دارد بودجه نیست، اعتماد عمومی است
صادق زیباکلام استاد دانشگاه تهران در گفتگو با «آزادی»، اظهارات محمدسرشار و دیگرمدیران شبکه های صداوسیما در این خصوص را «فرار به جلو و پاسخگو نبودن در قبال صرف هزینه های زیاد و ساخت برنامه های کم مخاطب» می داند و معتقد است: «متاسفانه مسئوولین صداوسیما چشم خود را روی برخی واقعیتها بسته اند. از آنجا که این سازمان یک رسانه ی ایدئولوژیک است بنابراین برای هر پدیده ای چه در گذشته و چه امروز، چه در عرصه بین المللی ، چه در عرصه داخلی و چه در سطح منطقه، توجیه ایدئولوژیک پیدا می کنند».

زیباکلام افزود: «صرفنظر از اینکه در عالم واقعیت،پدیده ها چرا و چگونه به وقوع پیوستند،صداوسیما، روایت و قرائت مخصوص به خودش را از تمام پدیده ها دارد».

این استاد دانشگاه با تاکید براینکه صدا وسیما یک نهاد رسانه جمعی نیست تاکید کرد:« با اینکه چرخ این سازمان عریض و طویل با بودجه عمومی می چرخد اما اساسا به دنبال تامین نظر درصد کمی از جامعه است. به این معنی که رسالت خودش را بیان روایت و ایدیولوژی حکومتی می داند».

زیباکلام با اشاره به واکنش محمد سرشار به پخش برنامه کودک از بی بی سی ،ادامه داد: «به طور مثال چون نظر مقامات رسمی جمهوری اسلامی این است که انگلیس خبیث است، استعمارگر است، روباه پیر است و مواردی از این دست، بنابراین شاید مدیر شبکه کودک حتی یک قسمت از فلان برنامه بی بی سی را هم تماشا نکرده باشد اما بر اساس همان ایدئولوژی که عرض کردم، به طور اتوماتیک میگوید که برنامه ی بی بی سی قصد دارد کودکان ما را گمراه کند و اعتقاداتی مانند این را مطرح می کند».

این مدرس علوم سیاسی در پایان افزود:« کسر قابل توجه ای از مردم ایران بخصوص نسلهای بعد از انقلاب و اقشار تحصیلکرده،نگاه متفاوتی به غرب دارند و لزوما به همه پدیده ها از منظر ایدئولوژیک نگاه نمی کنند . این تفاوت دیدگاه باعث می شود نسل جوان و حتی نوجوان کم کم از صداوسیما فاصله بگیرند چون شباهتی بین جهان بینی خود و صداوسیما احساس نمی کنند. بنابراین آنچه که باعث شد صداوسیما مخاطبانش را از دست بدهد و پشت بام خانه ها پر از دیش ماهواره شود، بودجه ی کم صداوسیما یا بودجه ی زیاد شبکه هایی مثل بی بی سی و پرشین تون نیست، بلکه بی اعتمادی ای است که نسبت به صداوسیما بوجود آمده است».