ترامپ برجام را بهتر از ما شناخت!

تحریریه آزادی| دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا،پیش از انتخابات همواره یکی از وعده هایش خروج از توافق هسته ای با ایران بود؛او این توافق را یکی از «بدترین توافق های تاریخ» خوانده بود و در نهایت هم زمانی که به ریاست جمهوری رسد به وعده اش عمل کرد و شد آنچه که نباید می شد.

به گزارش «آزادی»، در آن زمان بسیاری در ایران و خارج ایران،خروج وی را از برجام را ناشی از این می دانستند که او در صدد است هر آنچه از میراث اوباما باقی مانده است را نابود کند.اما این روزها که ترامپ و اروپا به دنبال مذاکره مجدد با ایران هستند،روشن تر می گویند که «بدترین توافق تاریخ» و یا «توافقی که باید دوباره در موردش مذاکره شود» چه بوده است و ایران در این توافق چه به دست آورده که نباید به دست می آورد!

در روزهای اخیر دونالد ترامپ گفته است که مهم ترین مشکل توافق هسته ای با ایران این است که «حق غنی سازی اورانیوم» به ایران داده است و این با استانداردهای همیشگی ما برای عدم اشاعه سلاح های هسته ای مغایر است.حق غنی سازی،توسعه و تحقیق و همچنین نصب سانتریفیوژهای نسل های جدید،حقی است که شورای امنیت ملل متحد طبق توافق هسته ای برای ایران به رسمیت شناخته است.اگر چه لازمه تثبیت حق به رسمیت شناختن از سوی دیگران نیست و حق به مجرد وجود اثبات می شود،اما تثبیت این حق در شورای امنیت ملل متحد به برنامه غنی سازی ایران مشروعیت بین المللی داد؛بدین معنا که جامعه بین المللی نمی تواند از ابزارهای مسالمت آمیز و غیر مسالمت آمیز علیه برنامه غنی سازی هسته ای ایران،استفاده کند. ماده سوم برنامه جامعه اقدام مشترک می گوید: «ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای 15 سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی سازی نطنز انجام خواهد داد، سطح غنی سازی اورانیوم خود را تا سقف 67/ 3 درصد نگه خواهد داشت.».

ماده پنجم برجام نیز تصریح می کند که :«ایران تحقیق و توسعه غنی سازی را به شیوه ای که به انباشت اورانیوم غنی شده منتج نشود ادامه خواهد داد. تحقیق و توسعه غنی سازی ایران با اورانیوم برای مدت 10 سال شامل صرفا ماشین‌های IR-4، IR-5، IR-6 و IR-8 به نحو تشریح شده در پیوست 1 خواهد بود، و ایران به نحو مشخص شده در پیوست یک در سایر فناوری های جداسازی ایزوتوپ برای غنی سازی اورانیوم وارد نخواهد شد. ایران به تست دستگاه های IR-6 و IR-8 ادامه خواهد داد، و در میانه سال هشتم، تست تا سی دستگاه ماشین IR-6 و IR-8 را به نحو مشخص شده در پیوست 1 آغاز خواهد کرد». پس اولین مشکل ترامپ،با مهم ترین دستاورد توافق هسته ای برای ایران است و آن هم برخورداری ایران از یک برنامه بومی غنی سازی مشروع بین المللی حسب قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد است که بعید است تا کنون ملتی توانسته باشد آن را به دست آورده باشد.

اما اگر باز کمی به عقب برگردیم می توانیم یکی دیگری از ادعاهای رئیس جمهور آمریکا درباره توافق هسته ای را مرور کنیم.پیشتر ترامپ می گفت که در برجام،محدودیت های موقتی برای برنامه غنی سازی هسته ای ایران در نظر گرفته شده که پس از انقضای این محدودیت ها،غنی سازی اورانیوم در ایران بدون محدودیت خواهد بود رئیس جمهور آمریکا مدعی بود که «باید این محدودیت ها دائمی شود». محدودیت هایی که هشت ساله، ده ساله،پانزده ساله و بیست و پنج ساله است و پس از انقضای این مهلت،محدودیت های ایران لغو خواهد شد و ایران می تواند بدون محدودیت تحت نظارت آژانس بین المللی انرژی اتمی برنامه هسته ای خود را توسعه و گسترش دهد. دستاوردی برای ایران که این هم برجام را برای آمریکا به بدترین توافق قرن تبدیل کرده بود.

اروپایی ها و البته آمریکایی ها از یک دستاورد دیگر برجام هم که نصیب ایران شده بود و آن هم عدم ممنوعیت آزمایش های موشکی در توافق هسته ای بود.در قطعنامه 2231 شورای امنیت ملل متحد که برجام به آن پیوست شده است از ایران می خواهد (و نه باید) که از آزمایش موشک هایی که برای حمل کلاهک هسته ای(ایران نه کلاهک هسته ای دارد و نه موشک هایش برای حمله کلاهک هسته ای ساخته شده) طراحی شده خودداری کند. در این بند از قطعنامه نه از ایران الزامی خواسته است و نه ایران سلاح هسته ای دارد که بخواهد موشک به خاطر آن آزمایش کند. به همین خاطر است که رجوع آمریکایی ها به شورای امنیت ملل متحد برای صدور قطعنامه علیه فعالیت های موشکی ایران تا کنون با شکست روبر وشده تا جایی که در مقطعی «نیکی هیلی» نماینده آمریکا در سازمان ملل در جلسه استماع کمیته تخصیص بودجه کنگره آمریکا، اذعان کرد که «خیلی دلمان می‌خواست شورای امنیت، ایران را بخاطر فعالیت‌های موشکی تحریم کند اما نمی‌توانیم». این همه سومین دستاوردی است که برجام را به بدترین توافق قرن برای ترامپ تبدیل کرده است.

این سه دستاورد اصلی برجام است که سبب شده ترامپ آن را بدترین توافق قرن بنامد و افرادی مانند مکرون در فرانسه نیز خواهان مذاکره مجدد برای برطرف کردن نقص های آن هستند؛نقص های برجام دقیقا همان دستاوردهای ایران هستند. تا اینجای کار مشخص است که ترامپ و مکرون،متوجه شده اند که در مذاکرات هسته ای،دیپلمات های ایران چه به دست آورده اند؛که نباید به دست می آورند،اما ما در ایران خود را به تغافل زده ایم و روزی تیتر می زدیم آنقدر توافق هسته ای به نفع آمریکا است که هیچ وقت از آن خارج نمی شود!امروز اما از آن خارج شده است و هزینه اش هم تنشی است که در رابطه با آمریکا و متحدانش پدیده آمده است و به صورت جدی جهان تک قطبی را با چالش مواجه کرده است.

چرا می گوییم برجام یک دستاورد امنیتی و استراتژیک است؟
همه این سه مولفه ای که برشمرده شد مولفه های امنیتی هستند و هیچکدام اقتصادی نیستند؛چه اینکه اگر بنیان دستاوردهای ایران در برجام اقتصادی بود،پس از خروج ترامپ که دستاوردهای اقتصادی ایران به حداقل ممکن رسیده است،ایران باید بلادرنگ از برجام خارج می شد. چه اتفاقی افتاده که ایران هنوز هم در برجام باقی مانده است،علیرغم کاهش مزایای اقتصادی برجام؟! آیا مگر غیر از این است که تصمیم گیران کشور به اهمیت امنیتی و استراتژیک برجام وقوف کامل دارند؟

آنان می دانند که ترامپ،رژیم صهیونیستی و برخی کشور های عربی و البته اروپایی،به دنبال این هستند که اولا این برنامه غنی سازی نداشته باشد،محدودیت های دائمی بر هر سطح از توسعه تکنولوژی هسته ای ایران اعمال کنند و توان موشکی ایران را با اجماع بین المللی محدود کنند و برجام آن مانعی است که این هر سه را از آنان گرفته است و هر سه مورد هم کارکرد امنیتی برای کشور دارند که خروج از برجام ممکن است همه این دستاوردها را از ایران بگیرد. اینکه می گوییم برجام اهمیتی استراتژیک دارد یعنی اینکه بین اروپا و آمریکا فاصله به شدت زیادی ایجاد کرده است؛اینکه اروپا به دنبال مکانیزمی به نام اینستکس است که بتواند تحریم های آمریکا را دور بزند، اهمیتی اساسی دارد؛البته این مطلب منافی این نیست که مطالبه ایران برای آن بعد اقتصادی برجام از اروپاییان کاهش یابد یا مطالبه گری نکند یا حتی بدین معنا نیست که ایران در درون برجام بازیگری نکند و یا حتی ناظر به عدم انجام تعهدات اروپایی ها تعهدات خود را کم نکند. بلکه بدین معنااست که تاکید بر ابعاد اقتصادی برجام و تصمیم گیری بر این اساس که چون ثمره اقتصادی ان به حداقل ممکن رسیده تصمیم درستی نیست و دوم اینکه دستاوردهای برجام، دستاوردی چند جانبه است که نمی توان آنان را در دل این مشاجرات به فراموشی سپرد و یا مثل برخی از مسئولان کشور یا برخی از رسانه ها که بطلان تحلیل هایشان بیش از هر زمان دیگری روشن شده است،به تصمیم گیری در این باره پرداخت.