انقلابی جدید در مصر در راه است؟

هشت سال پس از آغاز تحولات موسوم به «بهار عربی»، مصر که یکی از نخستین کشورهای متأثر از این تحولات بود، بار دیگر به صحنه اعتراضات گسترده علیه دولت حاکم تبدیل شده است. در حالی که معترضان خواستار برکناری عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهور این کشور هستند، نیروهای امنیتی تلاش دارند با استفاده از انواع ابزارها، جلوی گسترش اعتراضات را بگیرند.

به گزارش «آزادی»، روز شنبه و در دومین روز اعتراضات علیه دولت عبدالفتاح السیسی، نیروهای امنیتی مصر در شهر بندی سوئز با صدها تظاهرکننده ضددولتی درگیر شدند. نیروهای امنیتی در مواجهه با این تظاهرکنندگان نه تنها از گاز اشک‌آور، بلکه همچنین از گلوله واقعی استفاده کردند.

روزنامه «گاردین» گزارش می‌دهد که به جز سوئز، میدان تحریر قاهره – مرکز اصلی انقلاب مصر در سال 2011 – نیز شاهد حضور گسترده تظاهرکنندگان بود. برگزاری چنین تظاهرات گسترده‌ای از سال 2013، یعنی زمانی که سیسی با کمک نیروهای نظامی محمد مرسی، رئیس‌جمهور وقت مصر را سرنگون کرد، بی‌سابقه بوده است.

یکی از دلایل اصلی بروز دور جدید اعتراضات، افزایش شدید قیمت کالاهای مختلف بوده که در نتیجه تلاش سیسی برای بازپرداخت وام 12 میلیارد دلاری صندوق بین‌المللی پول بروز کرده است. بر اساس آمارهای منتشره شده در ماه ژوئیه، تقریباً یک نفر از هر سه مصری زیر خط فقر زندگی می‌کند و درآمدی کمتر از یک و نیم دلار در روز دارد.

روز شنبه، تظاهرکنندگان در سوئز برای دومین روز پیاپی برای برپایی تظاهرات به مرکز شهر رفتند؛ جایی که با نیروهای امنیتی مواجه شدند که اقدام به بستن خیابان‌ها کرده و با خودروهای زره‌پوش در مقابل معترضان قرار گرفتند.

یکی از افرادی که در تظاهرات روز شنبه شرکت کرده، به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «حدود 200 نفر ]تظاهرکننده[ حضور داشتند. نیروهای امنیتی گاز اشک آور و سپس تیر مشقی و تیر واقعی شلیک کردند و چند نفر زخمی شدند». یکی دیگر از ساکنان سوئز می‌گوید شدت گاز اشک‌آور به حدی بود که به داخل آپارتمان وی که چند محله آن‌طرف‌تر بوده نیز راه پیدا کرده است.

روز جمعه نیز صدها مصری در قاهره به خیابان‌ها سرازیر شدند که شعارهایی همچون «سیسی، برو!» سر داده و خواستار «سرنگونی رژیم» بودند. یک منبع امنیتی به خبرگزاری فرانسه گفته که در نتیجه این تظاهرات، دستکم 74 نفر در پایتخت توسط پلیس دستگیر شدند.

این اعتراضات پس از آن آغاز شد که محمد علی، یک تاجر مصری مخالف سیسی که در خارج از کشور به سر می‌برد، در اینترنت خواستار برگزاری تظاهرات شد. وی روز شنبه نیز با انتشار ویدئویی در فضای مجازی از مصری‌ها خواست جمعه آینده یک «راهپیمایی میلیونی» برگزار کرده و «میدان‌های اصلی» کشور را پر کنند. وی گفت: «این انقلاب مردم است... ما باید به هم پیوسته و یکی شویم و به سمت میدان‌های اصلی سرازیر شویم».

این چهره معارض، از اوایل ماه سپتامبر اقدام به انتشار ویدئوهایی کرده که در آن‌ها، سیسی و ارتش مصر را به فساد متهم کرده است. رئیس‌جمهور مصر هفته گذشته ضمن رد این اتهامات، مدعی شد که وی نسبت به مردم و ارتش «صادق و وفادار» بوده است. اما به هر حال، روز جمعه و پس از برگزاری مسابقه فوتبال میان تیم‌های پرطرفدار الاهلی و زمالک، تظاهرکنندگان وارد خیابان‌های قاهره شدند.

نائل شاما، تحلیلگر سیاسی در قاهره در این زمینه به خبرگزاری فرانسه گفته: «من فکر می‌کنم می‌توان گفت که وقایع چند هفته اخیر، از جمله تحولات شب گذشته، جدی‌ترین بحران مشروعیت برای سیسی به شمار می‌رود». وی افزود: «بر خلاف سال 2011، کسی شعار نان، آزادی، عدالت اجتماعی سر نمی‌داد؛ بلکه از همان دقیقه نخست معترضان خواستار کناره‌گیری ]سیسی[ بودند».

در شبکه‌های اجتماعی نیز هزاران نفر اقدام به اشتراک‌گذاری تصاویر و ویدئوهای تظاهرات اخیر نمودند. این تظاهرات در چند شهر، به ویژه در اسکندریه، المحله، دمیته، منصوره و سوئز برگزار شد. شاما می‌گوید: «این نخستین بار طی چندین سال است کهمردم به خیابان‌ها می‌آیند، اما من مطمئن نیستم که آخرین بار باشد».

از زمان روی کار آمدن سیسی، دولت مصر اقدام به سرکوب گسترده معترضان کرده که در چارچوب آن، هزاران فعال سیاسی اسلام‌گرا و همچنین سکولار و نیز فعالان فضای مجازی را بازداشت کرده و به زندان انداخته است. نهاد ناظر بر رسانه‌های خارجی در مصر اواخر وقت روز شنبه با انتشار بیانیه‌ای، به خبرنگاران بین‌المللی هشدار داد که نباید در گزارش وقایع جاری «اغراق» کنند.

گفتنی است در سال ۲۰۱۳ عبدالفتاح السیسی توانست محمد مرسی که رئیس جمهور قانونی و منتخب مردم بود را به وسیله نیروهای نظامی ارتش از قدرت برکنار کند. در آوریل امسال و در همه پرسی برای ایجاد تغییر در قانون اساسی، امکان ادامه ریاست جمهوری سیسی تا سال ۲۰۳۰ فراهم شد. سیسی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۸ و در نبود هیچ رقیب قدرتمندی توانست ۹۷ درصد آرا را به خود اختصاص دهد.