آیا ایران سبب برکناری جان بولتون شد؟

برکناری غیرمنتظره جان بولتون، مشاور امنیت ملی دولت آمریکا توسط دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور این کشور، برای بسیاری از ناظران به معنای کاهش احتمال ورود آمریکا به جنگ در مناطق مختلف جهان بود. در این میان، با اینکه دلایل مختلفی برای اخراج بولتون از سوی ترامپ ذکر شده، جدیدترین گزارش‌ها بیش از هرچیز به اختلافات موجود میان این دو نفر بر سر موضوع ایران اشاره می‌کنند.

به گزارش «آزادی»، سایت شبکه خبری «بلومبرگ» روز گذشته با انتشار مطلبی مدعی شد دلیل اصلی برکناری بولتون، مخالفت وی با تمایل ترامپ برای کاهش تحریم‌ها علیه تهران جهت به دست آوردن فرصت دیدار با حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران بوده است. در این مطلب با استناد به گفته‌های سه منبع آگاه، آمده است که بولتون هنگام طرح این دیدگاه از سوی ترامپ در روز دوشنبه، به شدت با آن مخالفت نمود.

در ادامه گزارش بلومبرگ آمده پس از مخالفت بولتون و در پی اعلام حمایت استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا از ایده ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا تصمیم به برکناری مشاور امنیت ملی خود گرفت. سه منبع مذکور همچنین گفته‌اند که کاخ سفید تلاش خود برای تدارک دیدن دیداری میان روحانی و ترامپ در حاشیخ اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در اواخر سپتامبر را آغاز کرده‌اند.

اظهارات مایک پامپئو، وزیر خارجه آمریکا در این زمینه که اندکی پس از برکناری بولتون مطرح شد، شاهدی بر این مدعاست. پامپئو در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا امکان دیدار میان روسای جمهور ایران و آمریکا وجود دارد، پاسخ داد: «البته... رئیس‌جمهور به صراحت گفته که آماده دیدار بدون هیچ پیش‌شرطی است».

سایت شبکه خبری «سی ان ان» نیز در مطلبی که روز پنجشنبه منتشر کرده، برکناری بولتون را بیش از هر چیز مربوط به پرونده ایران دانسته است. در این مطلب ضمن اشاره به رویکرد جنگ‌طلبانه بولتون علیه ایران و طرفداری وی از حمله پیشگیرانه به ایران برای جلوگیری از دستیابی این کشور به سلاح هسته‌ای، به سابقه وی در شرکت در اجلاس‌های سالیانه «مجاهدین خلق» (گروهک منافقین) نیز اشاره شده است. وی در آخرین اجلاس از این دست در سال 2018، از اجرای سیاست «تغییر رژیم» در ایران حمایت کرد.

بولتون همچنین همواره یکی از منتقدین و مخالفین سرسخت توافق هسته‌ای ایران بود. وی در آوریل 2018 به سمت مشاور امنیت ملی انتخاب شد و تنها یک ماه بعد، ایالات متحده خروج خود را از این توافق اعلام نمود.

اکنون با کنار رفتن بولتون ضدایرانی‌ترین چهره دولت آمریکا را باید مایک پامپئو دانست؛ اما تفاوت اینجاست که بر خلاف بولتون، پامپئو روابط خود با رئیس‌جمهور را بر هر چیز دیگری اولویت می‌دهد. گزارشی که اخیراً در نشریه «نیویورکر» منتشر شد، از پامپئو با عنوان یکی از متملق‌ترین و چاپلوس‌ترین افراد حلقه نزدیکان ترامپ نام می‌برد که صرفاً در پی برآورده کردن منویات وی است.

سی ان ان در ادامه گزارش خود پیش‌بینی کرده که اگرچه خروج بولتون از دولت آمریکا، می‌تواند منجر به تغییر سبک موضع‌گیری این دولت در قبال ایران شود، اما احتمالاً محتوای این موضع و سیاست را تغییر نخواهد داد. از سوی دیگر، این رسانه معتقد است که حتی در صورت دیدار روحانی با ترامپ نیز بعید است مسائلی اساسی همچون تحریم‌ها به طور کامل حل و فصل شوند؛ زیرا در موضوع کره شمالی نیز با وجود تغییر نحوه رفتار رهبران دو کشور نسبت به دیگر، هیچ یک از موضوعات مورد اختلاف حل نشده و شاهد تغییری نیز نبوده است.

از سوی دیگر، در صورت عدم کاهش تحریم‌ها، بسیار بعید است که ایرانی‌ها به انجام ملاقاتی با ترامپ تن بدهند. از سوی دیگر، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر رژیم اسرائیل نیز به شدت در تلاش است تا جلوی هرگونه بهبود روابط میان تهران و واشنگتن را بگیرد.

در این مطلب همچنین اشاره شده که ترامپ پس از ماه‌ها موضع‌گیری تند علیه ایران، مدتی است که لحن خود را تغییر داده و از تمایل برای گفتگو با این کشور سخن می‌گوید. این امر بیش از هر چیز به سبب نزدیک شدن موعد انتخابات 2020 ریاست‌جمهوری آمریکاست و اینکه وجود احتمال جنگ با ایران در کنار احتمال قوی کاهش رونق اقتصادی در آمریکا، می‌تواند برای ترامپ به مثابه یک فاجعه تلقی شود.

به این ترتیب، سی ان ان معتقد است که هرچند کنار رفتن بولتون در موضوع ایران تأثیرگذار است، اما نمی‌توان این امر را لزوماً به معنای بهبود سریع روابط تهران و واشنگتن قلمداد کرد. با این حال، چیزی که در مورد آن قطعیت وجود دارد این است که با کنار رفتن بولتون، دستکم خطر وارد شدن آمریکا به جنگ با ایران کاهش یافته است.